سولفات روی (زینک سولفات) جامدی بلورین و بی رنگ است. این نمک به صورت بلورهای یک، شش و هفت آبه و یا نمک بدون آب وجود دارد. در میان اشکال مختلف سولفات روی هفت آبه (ZnSO4 .7H2O) دارای اهمیت خاصی می باشد.
کاربردهای سولفات روی
مهمترین کاربرد روی در کشاورزی، پزشکی، صنایع رنگرزی و تصفیه آب و فاضلاب می باشد.
1- تولید ابریشم مصنوعی
2- صنایع کاغذ سازی
3- در رنگ ها و رنگدانه ها (پیگمنت ها) و محصولات مرتبط
4- تهیه منسوجات رنگرزی و چاپ بر روی پارچه های چیت و چلوار
5- به عنوان کود شیمیایی، عامل مهم تغذیه خاک است
کود شیمیایی حاصل از سولفات روی، عمده مصرف روی سولفات تولید شده در صنعت به شمار می رود. به طوری که محصولاتی مانند برنج، گندم، مرکبات و انگور حساسیت زیادی به کمبود روی دارند و عدم وجود این عنصر در خاک باعث زردی رنگ برگ های جوان و افت تولید محصول می شود.
6- ساختن ترکیبات مختلف روی
7- در صنایع داروسازی و پزشکی
از روی سولفات بسیار خالص در داروسازی و پزشکی استفاده می شود. روی سولفات رایج ترین مکمل غذایی قابل استفاده روی است.
8- تولید خوراک دام و طیور
9- به عنوان ضدعفونی کننده
10- در قلع کاری فلزات به روش الکترولیز
11- برای تهیه خشک کننده ها
12- استفاده در تجهیزات آتش نشانی
روش تولید سولفات روی
سولفات روی بسیار خالص از طریق واکنش سولفوریک اسید با اکسید روی خالص و به دنبال آن سرد کردن و کریستال گیری از محلول تولید می شود. ماده تولید شده از این روش دارای قیمت تمام شده بالایی می باشد و عمدتاً در داروسازی و پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد.
اما فرآیند تولید سولفات روی هفت آبه (سولفات روی دارای 7 مولکول آب تبلور) به صورت صنعتی به شرح زیر است:
1- فرآیند اختلاط
پس از شارژ آب به درون رآکتور، حدود 75 درصد از اسید سولفوریک مورد نیاز را به درون رآکتور شارژ می نمایند، پس از میکس نمودن آب و اسید، محلول رقیق اسید ایجاد می گردد. در ادامه کنسانتره روی (کربنات روی یا سرباره روی) را به درون رآکتور می افزایند. با توجه به این که محلول به دست آمده از این روش حاوی سرب و کادمیوم به عنوان ناخالصی می باشد، سولفات سرب به علت داشتن KSP پایین، رسوب نموده و در فیلتر پرس جداسازی می شود. کادمیوم نیز با افزودن پودر روی به محلول و احیا شدن و جایگزینی با روی فلزی به صورت کادمیوم فلزی رسوب می نماید.
2- سانتریفوژ
محلول داخل رآکتور را سانتریفوژ نموده و مایع زلال حاوی سولفات روی با خلوص 95 درصد به مخازن ذخیره سازی ارسال می شود.
3- تغلیظ
در این محلول آب اضافی محلول تبخیر می گردد.
4- کریستال گیری
محلول غلیظ در این مرحله سرد شده و عمل تبلور بلورهای سولفات روی صورت می پذیرد. به منظور جدا نمودن آب اضافی از بلورهای سولفات روی، آن را سانتریفوژ می نمایند.
5- خشک کردن
بلورهای ایجاد شده سولفات روی را درون آون های الکتریکی سینی دار قرار داده تا در اثر وزش هوای گرم رطوبت خود را از دست دهند.
6- آسیاب و بسته بندی
دانه ها به وسیله آسیاب چکشی پودر شده و درون کیسه بسته بندی و انبار می شوند.