فرمالدهید – Formaldehyde

فرمالدهید (فرمالدئید) ساده ترین آلدهید که در دمای اتاق به صورت گاز در می آید. محلول مایع آن سمی، سرطانزا، شفاف، بی رنگ و دارای بوی تند است. فرمالدهید در آب و اتانول حل می شود و محلول آبی 37 درصد فرمالدهید را فرمالین می گویند. فرمالدئید برخلاف اکثر آلدهیدها به صورت خود به خود الیگومریزه می شود. تریمر آن تری اکسان (متافرمالدهید) و پلیمر آن پارافرمالدهید نامیده می شود که خواص شیمیایی مشابهی دارند و در صنعت کاربردهای فراوانی دارند. فرمالدئید به راحتی با اکسیژن هوا ترکیب شده و به اسید فرمیک تبدیل می شود. به همین دلیل فرمالدئید تجاری به طور معمول با اسید فرمیک آلوده است.

سنتز فرمالدهید

فرمالدئید به طور صنعتی توسط اکسیداسیون کاتالیزوری متانول تولید می شود. فلز نقره یا مخلوطی از آهن و مولیبدن و اکسیدهای وانادیم به عنوان رایج ترین کاتالیزورها در این فرآیند استفاده می شوند. در فرآیند فورموکس، متانول و اکسیژن در دمای 250 الی 400 درجه سانتیگراد در حضور کاتالیزور اکسید آهن با مولیبدن و یا وانادیم واکنش می دهند و فرمالدئید تهیه  می شود. در حضورکاتالیزور نقره در دمای بالای حدود 650 درجه سانتیگراد از طریق دهیدروژناسیون متانول، فرمالدئید به دست می آید. از اکسیداسیون بیش از اندازه فرمالدئید در محلول واکنش به مقدار جزئی اسید فرمیک تولید می شود. فرمالدئید از اکسیداسیون متان نیز به وجود می آید ولی صرفه اقتصادی ندارد.

کاربردهای فرمالدهید

به عنوان پیش ماده تولید رزین اوره فرمالدهید، رزین ملامین، رزین فنل فرمالدهید، پلی اکسی متیلن، 1و4- بوتان دی ال و متیلن دی فنیل دی ایزوسیانات به کار برده می شود. محلول آبی فرمالدهید به عنوان ضدعفونی کننده، ضد میکروب و قارچ کش استفاده می شود. همچنین در صنایع نساجی، ساخت اتومبیل، موکت سازی، محصولات کاغذی بهداشتی، ریخته گری، مواد منفجره، چسب و رنگ، لوازم آرایشی، عکاسی، ساخت جوهر، خوراک دام، عامل مومیایی کننده و به عنوان شناساگر برای تشخیص آلکالوئیدها مورد استفاده قرار می گیرد.